عمليات حرارتی
در حالت کلی گرم کردن و سرد کردن زمان بندی شده فلزات و آلياژهای آن ها (در حالت جامد)
را به منظور به دست آ وردن خواص فيزيکی و مکانيکی مطلوب عمليات حرارتی می گويند. لازم به ذکر
است عمليات حرارتی برای مواد غيرفلزی مثل سراميک ها نيز به کار می رود.
براساس تعريف فوق پارامترها يا فاکتورهای مهم در اجرای عمليات حرارتی عبارتند از:
١ سرعت گرم کردن قطعه
٢ دمای عمليات حرارتی
٣ زمان توقف يا نگهداری قطعه در دمای فوق
٤ سرعت سرد کردن
برای رسيدن به خواص مورد نظر در قطعه ممکن است لازم باشد اجرای عمليات حرارتی در
چند سيکل مختلف صورت پذيرد يعنی قطعه در چند مرحله با شرايط و برنامه زمان بندی متفاوتی گرم
و سرد شود.
اهداف عمليات حرارتی: به طور معمول عمليات حرارتی به منظور افزايش
سختی و استحکام قطعات فلزی و آلياژهای آنها صورت می گيرد ولی گاهی به دلايل ديگر مثل: کاهش
سختی، افزايش قابليت شکل پذيری، بهبود خواص هدايت الکتريکی و حرارتی يا بهبود خواص
مغناطيسی از عمليات حرارتی استفاده می شود.
به طور کلی هدف های مورد نظر از انجام عمليات حرارتی را می توان به سه دسته تقسيم کرد؛
١ افزايش سختی و استحکام
٢ نرم شدن و افزايش قابليت شکل پذيری
٣ برگشت و يکنواخت کردن ساختار قطعه (حذف تغييرات ايجاد شده در ساختار قطعه فلزی
حين عمليات ساخت يا شرايط کاری مثل جوشکاری، نورد، ماشين کاری و غيره)
برای درک بهتر اثرات عمليات حرارتی به مثال های زير توجه نماييد:
مثال ١ تنش زدايی (حذف تنش های ايجاد شده و باقيمانده در ساختار سازه فلزی):
در طی فرآيند ساخت سازه های فلزی در اثر عملياتی نظير:
نورد، خم کاری، جوشکاری، ماشين کاری و غيره بخشی از تنش ها با نيروهای اعمال شده به قطعه در
ساختار داخلی آن باقی می مانند که به طور کلی تنش های باقيمانده ناميده می شوند
اين تنش ها در صورتی که حذف يا کاهش پيدا نکنند باعث کاهش استحکام و طول عمر سازه
فلزی می شوند. مقدار و نوع اين تنش ها علاوه بر جهش قطعه به نوع و مقدار عملياتی بستگی دارد
که روی آن صورت می گيرد در انتهای فرآيندساخت قطعات و سازه های فلزی جهت حذف يا کاهش مقدار تنش های باقيمانده و ايجاد ساختاريکنواخت، سازه فلزی را برای مدت معينی در درمای از پيش تعيين شده قرار می دهند و سپس آ ن را
به آرامی سرد می کنند.
